Πρόλογος

Πρόλογος
             

Α! Ζήσαμε ωραίες στιγμές με τον Γιώργο από τότε που ανακαλύψαμε και εμείς, ο καθένας μας για τους δικούς του λόγους και με τα δικά του εργαλεία προσέγγισης, την ομορφιά και τη σοφία της ανώνυμης αυτής αρχιτεκτονικής. Εγώ, σπρωγμένος από τη λαίμαργη και παραπλανητική για τους φίλους μου αναζήτηση νέων πηγών έμπνευσης και ο Γιώργος, νομίζω, κάτω από τη γοητεία μιας αποκάλυψης, μιας από Θεού βοήθειας, που του επέτρεψε να δικαιώσει με παραδείγματα, κάποιες απόψεις του περί αρχιτεκτονικής. Είδε όμως ευτυχώς αυτά τα αλλοπρόσαλλα κατασκευάσματα και σαν φωτογράφος. Τα είδε και σαν αυτόνομες εικόνες, ικανές να υπερασπιστούν από μόνες τους την ύπαρξή τους. Άρα το κέρδος του ήταν διπλό. Έτσι τουλάχιστον συμπεραίνω, διαβάζοντας αυτά που γράφει και κοιτάζοντας τις εικόνες που παραθέτει.
Και ενώ για μένα αυτά τα κατασκευάσματα δεν ήταν παρά ένα είδος συμπτωματικής land art, πραγματοποιημένης χρόνια πολλά πριν από τον όρο, σαν σεμνά αλλά ευφάνταστα εικαστικά έργα, εκτελεσμένα με τα πιο ευτελή υλικά και τα πιο παροπλισμένα αντικείμενα και ένοιωθα αγαλλίαση στη θέασή τους, ο Γιώργος τα έκανε βιβλίο και διδασκαλία και άποψη. Προσπάθησε μέσω αυτών να πει, να αποδείξει, να τα μετατρέψει σε συστήματα, και μ’ αυτά σαν όπλο να υποστηρίξει ή να αμφισβητήσει… Ελπίζω, στα μελλοντικά αρχιτεκτονικά του έργα να του φανούν χρήσιμα αυτά που είδε, αυτά που κατέγραψε, αυτά που κατάλαβε, αυτά που σκέφτηκε, αυτά που είπε και να είναι το έργο του συνεπές με τα πιστεύω που προτείνει μέσω αυτού του βιβλίου-λευκώματος. Αυτό βέβαια, δεν πρέπει να του δημιουργεί δεσμεύσεις. Κανένας δεν δικαιούται να του καταλογίσει μια μέρα πιθανή ασυνέπεια.
Η ζωή αλλάζει και μας παρασύρει μαζί της και εμάς και τις ιδέες μας, ευτυχώς. Όμως νομίζω, ότι τελικά το βιβλίο αυτό θα μείνει σαν αντικείμενο τέχνης αναμφισβήτητο, ενώ οι διδασκαλίες μπορεί να αμφισβητηθούν. Θα προσφέρει και σε εκείνον που θα το κρατά στα χέρια του, πρώτα οπτική και απτική χαρά και μετά μάθηση ή έστω πληροφόρηση. Κι έτσι, λέω εγώ, πρέπει να είναι. Γιατί, από τη στιγμή που προτείνεις μια εικόνα σα μαρτυρία των απόψεών σου, ο λόγος, συχνά περιττός ή λανθασμένος, ενώ μοιάζει να θέλει να ενισχύσει την εικόνα, ουσιαστικά την αντιμάχεται και πολλές φορές ή από πείσμα ή από ανικανότητα την ταπεινώνει, μετατρέποντάς την από αυτοτελές και αυτοδύναμο γεγονός, σε υλικό ή σε εργαλείο. Τι κρίμα να μη μπορούμε να εμπιστευθούμε την ευφυΐα των συνανθρώπων μας αλλά να πρέπει να τους εξηγούμε κάθε φορά τα αυτονόητα!

Κώστας Τσόκλης 08.2009

Από τη Νεολιθική Περίοδο μέχρι σήμερα
Ερευνητές και φωτογράφοι καταγράφουν

Ο μετεωρολογικός χρόνος υπαγορεύει τον νομαδισμό αλλά και τις εποχιακές μετακινήσεις των αποδημητικών πουλιών. Μια απίστευτης κλίμακας δημιουργία καταλυμάτων συντελείται στα πλαίσια αυτού του φαινομένου. Μια διαρκής, μεγαλειώδης επέμβαση στην φύση με υλικά που αποσπώνται από αυτή για τη δημιουργία καταλυμάτων ως καταφύγια από τις δυνάμεις της φύσης. 

-->Από τους προϊστορικούς χρόνους, φαίνεται να προϋπάρχει μέσα στην συνείδηση των ανθρώπων η έμφυτη ικανότητα, να δομούν με έναν ενστικτώδη τρόπο καταλύματα που χαρακτηρίζονται από μια καθαρή γεωμετρία στη δομή τους. Πρόκειται για μια αταβιστική γνώση. Η γεωμετρία αυτή εξασφαλίζει την κατασκευαστική τους αρτιότητα για την ασφαλή ένταξή τους στη φύση, όπως αυτή τελικά διδάσκει τους δημιουργούς. 

Αριστερά: Καλαθοπλεκτική, Δ. Θεοχάρης, "Νεολιθική Ελλάδα", του Τάκη Τλούπα. Δεξιά: Λάρισα, Θεσσαλία, Δ. Θεοχάρης, "Νεολιθικός Πολιτισμός"


Ευρήματα από ανασκαφές, πειραματικές αναπαραστάσεις και σχεδιαστικές απεικονίσεις από προϊστορικούς οικισμούς αποκαλύπτουν ομοιότητες οι ομοιότητες με τις σύγχρονες καλύβες, ειδικά στον τρόπο άρθρωσης του ξύλινου σκελετού και της επικάλυψης με κλαδιά και χόρτα που πλέκονται στους ξύλινους πασσάλους. Ευρήματα από ανασκαφές, πειραματικές αναπαραστάσεις και σχεδιαστικές απεικονίσεις απο προϊστορικούς οικισμούς αποκαλύπτουν ομοιότητες οι ομοιότητες με τις σύγχρονες καλύβες, ειδικά στον τρόπο άρθρωσης του ξύλινου σκελετού και της επικάλυψης με κλαδιά και χόρτα που πλέκονται στους ξύλινους πασσάλους.




Εσωτερικό μαντριού, Παπάδες, Κρύα Βρύση, Βόρεια Εύβοια, 03-05-2005.

Αριστερά κάτω: Πειραματική αναπαράσταση κτισίματος νεολιθικού σπιτιού στη Θράκη, Πρόγραμμα "Μελίνα", [ΙΘ΄ΕΠΚΑ]. Δεξιά κάτω: Αναπαράσταση καλύβας προϊστορικού λιμναίου οικισμού στο Δισπηλιό Καστοριάς




-->

Στα νεώτερα χρόνια μια σειρά ερευνητών μας έχουν αναδείξει, ο καθένας από τη σκοπιά του, πτυχές της συνεχιζόμενης δημιουργίας καταλυμάτων. Καλύβες αλλά και μαντριά γίνονται αντικείμενο έρευνας και καταγραφής. Αυτά τα "δείγματα της παρακμής και της ανέχειας", ο Άρης Κωνσταντινίδης τα έχει βαφτίσει Θεόχτιστα πολλά χρόνια πριν. Υπήρξε ίσως ο πρώτος Έλληνας αρχιτέκτονας που κατέγραψε συνειδητά, ανέδειξε και αξιοποίησε μέσα από τα έργα του την πεμπτουσία των ταπεινών αυτών κατασκευών.



Αριστερά: Προς Ασίνου, Κύπρος, Άρης Κωνσταντινίδης, "Θεόχτιστα". Δεξιά: Αγρίνιο, Άρης Κωνσταντινίδης, "Θεόχτιστα".


-->Ο Τάκης Τλούπας, ο προικισμένος Θεσσαλός φωτογράφος, «εραστής της αλήθειας στη φιλοσοφική της ουσία», υπήρξε συνεργάτης του Θεοχάρη Δημητρίου και λάτρης της προϊστορικής αρχαιολογίας



Αριστερά: Τσαρδάκι-Δραγασιά, Αμπελώνας Λάρισας, Θεσσαλία, 1960, του Τάκη Τλούπα. Δεξιά: Τσαρδάκι-Δραγασιά, Θεσσαλία, του Τάκη Τλούπα.

-->Δεν θα μπορούσα να αποφύγω και το συσχετισμό με την σχεδιαστική αναπαράσταση του Μανώλη Κορρέ της Ακρόπολης της Μέσης Νεολιθικής στο Σέσκλο που μπορεί να βρίσκεται στη Θεσσαλία αλλά συμπυκνώνει την ενιαία τεχνική μιας σημαντικής περιόδου. Οι μάντρες της Λήμνου που κατέγραψε ο Σηφουνάκης προσομοιάζουν ολοφάνερα με τις προϊστορικές καλύβες στο Σέσκλο.



Αριστερά: Σχεδιαστική αναπαράσταση της ακρόπολης της Μέσης Νεολιθικής, Σέσκλο, Θεσσαλία, του Μ. Κορρέ (απόσπασμα). Δεξιά: "Μάντρα" στην [Ακτή|Αρχή] Ζεματά, Λήμνος, του Νίκος Σιφουνάκης.

Με την πεποίθηση ότι οι καλύβες και τα μαντριά χαρακτηρίζονται από αρχετυπικές αξίες, επισημαίνονται άμεσες και έμμεσες σχέσεις με τη σύγχρονη Τέχνη και Αρχιτεκτονική. Έργα τέχνης σημαντικών εικαστικών, καθώς και έργα σύγχρονης αρχιτεκτονικής παρατίθενται δίπλα στα ανώνυμα αυτά καταλύματα, αναδεικνύοντάς τα σαν αρχέτυπα. Μέσα από αυτούς τους αποκαλυπτικούς συσχετισμούς καταγράφεται η υπόγεια διαδρομή ευαισθητοποιημένων δημιουργών που τελικά αναζητούν την αλήθεια στο έργο τους.

Για τη συνέχεια πατείστε εδώ